Co to jest stomia?
Według danych Polskiego Towarzystwa Stomijnego POL-ILKO w Polce żyje już ponad 40 tys. stomików. Dla większości tych osób operacja wyłonienia stomii była drastycznym przeżyciem, które zmieniło ich plany i podejście do życia. Często jednak jest to sposób na uratowanie życia pacjenta, co w ogólnym rozrachunku jest oczywiście dla niego niezbędne i korzystne. Posiadanie chirurgicznie wytworzonej przetoki wiąże się oczywiście z dużymi zmianami w życiu stomików, jednak wielu z nich, po otrzymaniu właściwej pomocy ze strony pielęgniarek stomijnych, psychologów, bliskich i firm dostarczających dobry sprzęt stomijny, stawia czoło nowej sytuacji i żyje normalnie, pamiętając o odpowiedniej pielęgnacji stomii oraz kilku ważnych zasadach, których od tego czasu muszą przestrzegać.
Stomia (inaczej także chirurgiczna przetoka) to chirurgiczne połączenie światła jelita grubego, cienkiego lub moczowodu z powierzchnią ciała. Wyłonienie stomii może być następstwem, usunięcia części lub całości jelita lub układu moczowego w wyniku różnych poważnych schorzeń. Najczęściej są to nowotwory jelita grubego lub moczowodu, choroby zapalne jelit czy urazy okrężnicy lub odbytnicy. Stomia wyłaniana jest także u niemowląt np. w kuracji choroby Hirschprunga lub wrodzonego zrośnięcia odbytu. Może być wyłoniona na stałe lub czasowo, np. na okres zagojenia się operowanego jelita.
Jakie są rodzaje stomii?
Wyróżnia się trzy rodzaje stomii, w zależości od przyczyn, które spowodowały jej wyłonienie:
- kolostomia: wykonywana jest wtedy, gdy zachodzi konieczność usunięcia części jelita grubego i/lub odbytnicy. Podczas zabiegu chirurgicznego na powierzchnię brzucha wyłania się jelito grube i z niego tworzy stomię, która najczęściej umiejscowiona jest po lewej stronie brzucha, tuż poniżej pępka. Może jednak znajdować się także po stronie prawej. Prawidłowo ukształtowana stomia na jelicie grubym powinna być wypukła ponad skórę na 1-1,5 cm, a jej zewnętrzna średnica powinna mieścić się w przedziale 2-5 cm. Kolor jest różowo – czerwony i przypomina błonę śluzową jamy ustnej.
- ileostomia: ten rodzaj stomii wykonuje się, gdy konieczne jest usunięcie całego jelita grubego lub, jak w przypadku ileostomii czasowej, resekcji okrężnicy. W przypadku ileostomii na powierzchnię brzucha wyłania się końcowy odcinek jelita cienkiego. Prawidłowo wyłoniona iloestomia powinna być wypukła ponad skórę na 2,5-3 cm. Jej kolor, tak jak w przypadku kolostomii, przypomina błonę śluzową jamy ustnej. Zewnętrzna średnica ileostomii powinna wynosić 2-4 cm.
- urostomia: wyłaniana jest, w większości, z powodu konieczności usunięcia pęcherza moczowego w wyniku jego uszkodzenia lub choroby. Moczowody łączy się ze specjalnym, przygotowanym do tego kawałkiem jelita cienkiego, którego ujście jest zlokalizowane na ścianie brzucha. Wydalanie moczu jest całkowicie niekontrolowane i przebiega w sposób stały.
Jakie są przyczyny wyłonienia stomii?
Powody, dla których przeprowadza się zabieg wytworzenia przetoki możemy podzielić właściwie na dwa główne:
- nagłe – konieczność przeprowadzenia operacji z powodu uszkodzenia mechanicznego jelit, np. w wyniku wypadku;
- będące następstwem choroby. Najczęściej, bo aż w 80%, są to choroby nowotworowe, np. jelita grubego, ale także choroby zapalne jelita grubego, nieswoiste zapalenie jelit, choroby zapalne jelit, powikłana choroba uchyłkowa jelita grubego, nowotwory złośliwe narządów miednicy mniejszej (np. pęcherza moczowego), wady wrodzone pęcherza i dróg moczowych.
Co to jest sprzęt okołostomijny?
Każdy stomik musi korzystać ze specjalnego sprzętu stomijnego, który służy do zaopatrzenia stomii. Istnieje wiele rodzajów sprzętu:
- jednoczęściowy (worek i płytka to całość),
- dwuczęściowy (worek i płytka występują oddzielnie),
- woreczki jednorazowe lub z możliwością opróżniania, z których można usuwać treść kilka razy dziennie,
- woreczki beżowe (bez możliwości oglądania stomii), beżowe z okienkiem, woreczki przezroczyste,
- akcesoria do pielęgnacji (gaziki do oczyszczania skóry, pasty stomijne, kremy przeciwodparzeniowe, pudry, woreczki na woreczki)
- pasy stomijne przepuklinowe
- bielizna stomijna
Stomia powinna być zaopatrzona we właściwie dopasowany do potrzeb sprzęt, który zaraz po operacji dobierze pielęgniarka stomijna. Jest to osoba, z którą od tej pory, chory ma duży kontakt. Pielęgniarka przekazuje wszelką wiedzę, jaką każdy stomik musi posiąść i pomaga odnaleźć się choremu w nowej sytuacji. Właściwie dobrany sprzęt stomijny powinien spełniać poniższe kryteria:
- szczelność dla stolca i jego zapachu czy gazów,
- niepowodowanie zmian na skórze pacjenta,
- powinien być łatwy w obsłudze,
- warto by był jak najmniej widoczny dla otoczenia,
- powinien mieć odpowiednią objętość.
W kolejnym artykule postaramy się opowiedzieć o tym, jak żyje się stomikom: jakie ograniczenia posiadają, jaką powinni stosować dietę, ale też o tym, że z wyłonioną stomią można normalnie żyć, nie stroniąc od życia towarzyskiego i różnych aktywności 😊 Podpowiemy również, do jakich organizacji i grup można zgłosić się, aby swój problem dzielić z innymi.
